การกัดหินอ่อน ด้วยกรด และปิดทอง บนแผ่น

การกัดกรด-ปิดทอง บนแผ่นหินอ่อน  

การกัดกรด-ปิดทองบนแผ่นหินอ่อนเป็นงานศิลปหัตถกรรมอีกประเภทหนึ่ง ที่ต้องใช้ทั้งฝีมือ ความประณีต และความละเอียดอ่อนมากพอสมควร ปัจจุบัน การกัดกรด-ปิดทองกลายมาเป็นอีกช่องทางสร้างอาชีพหนึ่ง สำหรับผู้ที่สนใจในงานด้านศิลปหัตถกรรม 

กัดกรด-ปิดทอง สูตรของพระอาจารย์เจริญ วัดนครอินทร์

อุปกรณ์

1. มีดคัตเตอร์ 
2. กรดไฮโดรฟลูออริก 
3. พู่กันชนิดหัวแบน 
4. สีน้ำมัน
5. น้ำมันทังอิ้ว
6. ทองคำเปลว

วิธีการกัดกรด

1. เมื่อแกะแบบตัวหนังสือเสร็จแล้ว ผู้ทำต้องเช็ดถูให้สะอาด จากนั้น ใช้กรดกัดหินอ่อน (ไฮโดรฟลูออริก) ราดลงไปหลาย ๆ ครั้ง สลับกับการราดน้ำล้าง เพื่อดูความลึกว่า ได้ขนาดตามต้องการแล้วหรือไม่ 
2. พอกัดกรดเสร็จ ให้ใช้เครื่องเจีย แต่งขอบตัวหนังสือ เพื่อให้ลายเส้นคมชัด เพราะถ้าตัวหนังสือที่กรดกัดออกมาไม่สวย เวลาปิดทองก็จะไม่สวยเช่นกัน

วิธีการลงสี

1. เริ่มจากการลงสีพื้นก่อน สีที่ใช้เป็นสีน้ำมัน แนะนำให้ใช้สีขาว แต่ถ้าไม่มี อาจเป็นสีอื่นได้ 
2. พอสีรองพื้นแห้งสนิทแล้ว ใช้สีแห้งช้า สีเหลืองทาปิดทับอีกครั้ง กรณีพื้นที่งานมีขนาดกว้าง หรือมีข้อความที่เป็นตัวหนังสือจำนวนมาก ถ้าต้องการถ่วงให้สีแห้งช้า เพื่อให้การปิดทองนิ่มนวลขึ้น และปิดทันเวลา ให้นำน้ำมันทังอิ้วผสมลงไปด้วย โดยมีสูตรว่า สีเหลือง ประมาณ 1 ถ้วยกาแฟ ใช้น้ำมันทังอิ้ว 1 ช้อนโต๊ะ เสร็จแล้ว ใช้สีดำผสมอีก 2 ช้อนโต๊ะ คนให้เข้ากัน 
3. จากนั้น นำไปทาตรงรอยแกะ ทาซ้ำประมาณ 2 ครั้ง และทิ้งไว้ 1 วัน แต่ถ้าต้องการปิดทองให้เร็วขึ้นกว่าเดิม อาจใช้สีเหลืองล้วน ๆ ไม่ต้องผสมอะไร

วิธีการปิดทอง

1. ให้เอาทองคำเปลว 100u0E21 วางเรียงตรงช่องที่แกะสลัก อย่าให้ซ้อนกัน จากนั้นผู้ทำต้องใช้ความละเอียดพอสมควรในการใช้พู่กันชนิดหัวแบนขยี้ทองลงไปในตัวหนังสือให้ทั่ว โดยเฉพาะตามซอกมุมต่าง ๆ 
2. เมื่อปิดทองเสร็จ และเห็นว่าทองที่ปิดเริ่มแห้งแล้ว ให้ใช้มีดโกนรูดเก็บทองส่วนที่เกินออกค่อย ๆ เก็บรายละเอียดไปเรื่อย ๆ จนเสร็จ หลีกเลี่ยงการใช้น้ำมันเช็ด เพราะบางครั้ง น้ำมันอาจจะทำให้ทองที่ปิดไว้หลุดลอกได้

หมายเหตุ วิธีการปิดทองแบบนี้ใช้ได้กับวัสดุหลายชนิด ไม่เฉพาะแผ่นหินอ่อน แต่มีข้อแม้ว่าวัสดุที่ใช้ ต้องไม่มีฤทธิ์เป็นกรดต่อต้านกับสีหรือทอง 

เคล็ดลับการกัดกรดปิดทอง

ขั้นการลงสี

การดูว่าสีที่ทานั้น พร้อมจะปิดทองได้หรือไม่ ให้ผู้ทำใช้หลังมือสัมผัสดูว่า สีที่ทาแห้งหมาด ๆ หรือไม่ ถ้าแตะดูแล้ว มีความรู้สึกหนึบนิด ๆ แสดงว่าผู้ทำสามารถปิดทองได้เลย แต่หากหนึบมาก แสดงว่าสียังไม่แห้ง ถ้าปิดไปทองจะจม ทองจะด้าน ไม่เป็นเงาแวววาว ดูไม่สวยงาม

ขั้นการปิดทอง

กรณีปิดทองลงบนวัสดุที่เป็นปูน ซึ่งมีฤทธิ์เป็นกรด มีความเค็มสูง ผู้ทำต้องมีวิธีการลดกรดเสียก่อน ไม่เช่นนั้น ทองที่ปิดจะเสื่อมสภาพเร็ว เป็นด่างดำ วิธีการมีดังนี้ เอาใบขี้เหล็กโขลกให้ละเอียด จากนั้น คั้นเอาเฉพาะน้ำ ไปทาลงบนปูนหรือวัสดุที่เป็นกรด ทาประมาณ 2 ครั้ง พอน้ำขี้เหล็กแห้งสนิท ใช้ยางรักลงพื้นครั้งที่ 1 ถ้าคิดว่าน้อยเกินไปก็อาจลงพื้นถึง 2 ครั้ง พอครั้งที่ 3 จึงจะปิดทอง

วิธีการทดสอบว่าปูนมีความเป็นกรดอยู่หรือไม่ ให้นำขมิ้นขีดถูไปมา ถ้าออกมาเป็นสีส้ม ๆ แสดงว่า ปูนยังมีความเค็ม หรือเป็นกรดอยู่ ถ้าเป็นเช่นนี้ ผู้ทำต้องเอาน้ำขี้เหล็กมาทาอีกจนกว่าจะหายเค็ม และสีขมิ้นเป็นสีเหลืองตามปกติ